Abelard and Heloise in Museé Condé Chantilly

Peter Abelard,  EPITOME THEOLOGIAE CHRISTIANAE PL 178.1750-1751

Justitiam vero sic definiunt philosophi: Justitia est habitus animi reddens unicuique quod suum est, communi utilitate servata. Hoc idem Justinianus notavit sua diffinitione, cum diceret sic: Justitia est constans et perpetua voluntas, etc. Per hoc enim quod ait constans et perpetua voluntas, qualitatem mentis venientem ex applicatione et difficile mobilem notavit. Per hoc, quod dixit, suum unicuique jus tribuens, optimum notavit. "Suum" potest referri tam ad accipientem quam ad tribuentem. Si ad accipientem referatur, tunc determinandum communi utilitate servata. Justitiae siquidem est omnia ad communem utilitatem referre. Sic igitur in republica quidem fieri debet, ut cum aliquis tantum meruerit remunerari vel tanta poena puniri, deliberetur an, si tantum praemium ei detur aut tanta poena multaretur, reipublicae praejudicetur. Tantum enim posset quis remunerari seu etiam puniri, quod respublica magnum detrimentum inde pateretur. Sicut est in republica, sic sit etiam in Ecclesia. Sic judex quisque discretus tam saecularis quam ecclesiasticus totum, quod facit, ad communem utilitatem reipublicae aut etiam parochiae suae referre debet. Sic quoque communem utilitatem in suo judicio conservat.